2η Διεθνής Μαθητική Συνάντηση Λογοτεχνίας «Η λογοτεχνία αλλιώς»

«Απ’ τες εννιά» το πρωί όπως θα έλεγε και ο Κ. Π. Καβάφης ξεκίνησε διαδικτυακά η 2η Διεθνής Μαθητική Συνάντηση Λογοτεχνίας «Η λογοτεχνία αλλιώς», η οποία συνδιοργανώνεται από τα Εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη και το Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινούπολης στις 7 και 8 Απριλίου υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μαθητές, καθηγητές της δευτεροβάθμιας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, συγγραφείς, κριτικοί και δημοσιογράφοι είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν σκέψεις, ερωτήσεις και προβληματισμούς σχετικά με τη λογοτεχνία… σε καιρούς κρίσης.

200 μαθητές από 25 σχολεία της Ελλάδας, της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου, της Λευκωσίας, της Νέας Υόρκης και του Γιοχάνεσμπουργκ, 50 εκπαιδευτικοί και 45 εκλεκτοί εκπρόσωποι των γραμμάτων και των τεχνών, είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν σκέψεις, ερωτήσεις και προβληματισμούς σχετικά με τη διδασκαλία της λογοτεχνίας σήμερα.

Πέμπτη 7 Απριλίου

Χαιρετισμοί

Γιάννης Δεμιρτζόγλου, Διευθυντής Ζωγραφείου Λυκείου
Ασπασία Χασιώτη, Δρ. Φιλολογίας, Γενική Διευθύντρια Εκπαιδευτηρίων Ε. Μαντουλίδη
Αικατερίνη Μαντουλίδου, Πρόεδρος Εκπαιδευτηρίων Ε. Μαντουλίδη
Χαράλαμπος Κυραϊλίδης, Πρόεδρος Συνδέσμου Ιδιωτικών Σχολείων
Γιώργος Παπαλιάρης, Πρόεδρος Κοινότητας Σταυροδρομίου
Στράτος Δολτσινιάδης, Εκπρόσωπος Ιδρυτή Ζωγραφείου Λυκείου
Γιάννης Γιγουρτσής, Συντονιστής Εκπαίδευσης Ομογενειακών Σχολείων

Κήρυξη Εργασιών Συνάντησης

Την έναρξη των εργασιών της Συνάντησης κήρυξε η ΑΘΠ ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος.

 η ΑΘΠ ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος 

Η λογοτεχνία σε καιρούς κρίσης

Ειδικός σύμβουλος: Μάνος Κοντολέων, Συγγραφέας, Κριτικός
Συντονίζει: Μάνος Κοντολέων, Συγγραφέας, Κριτικός
Συμμετέχουν: Κατερίνα Ζαμαρία, Εκπαιδευτικός, Κριτικός, Ισίδωρος Ζουργός, Συγγραφέας, Κώστας Κατσουλάρης, Συγγραφέας, Διευθυντής του Book Press και 26 μαθητές

Στην πρώτη συζήτηση «Η λογοτεχνία σε καιρούς κρίσης» με ειδικό σύμβουλο και συντονιστή τον κ. Μάνο Κοντολέων (Συγγραφέας, Κριτικός) οι σύνεδροι εστίασαν στον ιδιαίτερο ρόλο της λογοτεχνίας σε περιόδους κρίσης, όπως η οικονομική κρίση ή αυτή της πανδημίας που άφησαν και συνεχίζουν να αφήνουν έντονο το αποτύπωμά τους στη ζωή των ανθρώπων, στην καθημερινότητά τους. Ο μαθητής Κωνσταντίνος Κόλλιας ανέφερε ότι η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων τον βοήθησε να διαχειριστεί τα αρνητικά συναισθήματα που βίωνε το τελευταίο διάστημα λόγω της πανδημίας κι έτσι αυτά βρήκαν διέξοδο και απελευθερώθηκαν. Από την πλευρά του ο κ. Ισίδωρος Ζουργός (Συγγραφέας) τόνισε ότι η εργατικότητα και ιδιαίτερα αυτή της συγγραφής αποτέλεσε για τον ίδιο διέξοδο στη δύσκολη καθημερινότητα, ενώ η κ. Κατερίνα Ζαμαρία (Εκπαιδευτικός, Κριτικός) σχολίασε ότι η λογοτεχνία είναι παραμυθία, ένα παράθυρο στον κόσμο που μπορεί να οδηγήσει σ’ έναν νέο φωτεινό κόσμο. Μία φυγή από τη δύσκολη πολλές φορές πραγματικότητα σε μία νέα πιο ενδιαφέρουσα πραγματικότητα, όπως δήλωσε ο κ. Κώστας Κατσουλάρης (Συγγραφέας, Διευθυντής του BookPress).

 Η λογοτεχνία σε καιρούς κρίσης 

Η πανδημία αλλιώς: γραφή ιαματική

Ειδικός σύμβουλος: Άντα Κατσίκη - Γκίβαλου, Ομότιμη Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ
Συντονίζει: Άντα Κατσίκη - Γκίβαλου, Ομότιμη Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας ΕΚΠΑ
Συμμετέχουν: Τάκης Καμπύλης, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας, Ελένη Πριοβόλου, Συγγραφέας, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Oμότιμη Καθηγήτρια Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Συγγραφέας και 14 μαθητές.

Στον δεύτερο κύκλο συζήτησης με τίτλο «Η πανδημία αλλιώς: γραφή ιαματική» με ειδικό σύμβουλο και συντονίστρια την κ. Άντα Κατσίκη - Γκίβαλου (Ομότιμη Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ) έγινε λόγος για τον θεραπευτικό ρόλο της γραφής τόσο για τον ίδιο τον συγγραφέα όσο και για τον αναγνώστη. Η κ. Ελένη Πριοβόλου, συγγραφέας του μυθιστορήματος «Φως σε μαύρο ουρανό» ανέφερε ότι το μυθιστόρημά της αυτό αποτέλεσε τη δική της ιαματική γραφή για την περίοδο της οικονομικής κρίσης που την οδήγησε να δημιουργήσει έναν δεκαεξάχρονο ήρωα, τον Ντίνο, που καλείται να αντιμετωπίσει έναν εχθρικό κόσμο. Από την πλευρά της η κ. Φωτεινή Τσαλίκογλου (Ομότιμη Καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο), συγγραφέας του βιβλίου «Ο Αζόρ και ο κύριος των εννιά», παραδέχτηκε ότι οι αγωνίες του Αζόρ, ενός σκύλου που «γεννήθηκε» μέσα στην πανδημία, ήταν το πρόσχημα για προϋπάρχουσες αγωνίες, όπως της ίδιας της ύπαρξής μας. Ο Αζόρ είναι η φωνή της μοναξιάς σε μια εποχή ανηδονίας. Μία φωνή που μας μυεί στην πολλαπλότητα και με την οποία πρωτίστως συμπάσχει ο ίδιος ο δημιουργός, ο συγγραφέας.

 Η πανδημία αλλιώς: γραφή ιαματική 

Σ’ ένα ευχάριστο «διάλειμμα» που ακολούθησε όλοι οι συμμετέχοντες της Μαθητικής Συνάντησης είχαν την ευκαιρία και τη χαρά να ακούσουν και να απολαύσουν αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα από τους ηθοποιούς Στέλιο Μάινα και Δημήτρη Πιατά .

Άσπρο - μαύρο: η εποχή των αντιθέσεων

Ειδικός σύμβουλος: Ασπασία Χασιώτη, Δρ. Φιλολογίας
Συντονίζει: Γιάννης Μπασκόζος, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας
Συμμετέχουν: Νίκος Δαβέττας, Συγγραφέας, Ηλίας Μαγκλίνης, Συγγραφέας, Κάλλια Παπαδάκη, Συγγραφέας και 25 μαθητές.

Στη συνέχεια, στην τρίτη συνάντηση - συζήτηση με τίτλο «Άσπρο - μαύρο: η εποχή των αντιθέσεων» με ειδική σύμβουλο την κ. Ασπασία Χασιώτη (Γενική Διευθύντρια Εκπαιδευτηρίων Ε. Μαντουλίδη) και συντονιστή τον κ. Γιάννη Μπασκόζο (Δημοσιογράφος, Συγγραφέας) έγινε λόγος για τις αντιθέσεις που ταλανίζουν την εποχή μας. Η μαθήτρια Νεκταρία Γκόφα ανέφερε ότι δεν υπάρχει μόνο άσπρο και μαύρο αλλά ότι ο κόσμος μας είναι πλουραλιστικός, μία παλέτα με πολλά χρώματα και οι άνθρωποι οφείλουν να αποδεχτούν όλη αυτή τη διαφορετικότητα. Μάλιστα, δεν δίστασε να επισημάνει τον προβληματισμό της πώς η λογοτεχνία που από μόνη της εκπροσωπεί το φως στη σχολική τάξη και κυρίως μέσα από τις εξετάσεις χάνει τη φωτεινότητά της και γίνεται κάτι σκοτεινό και μη ελκυστικό. Παράλληλα, ο κ. Νίκος Δαβέττας (Συγγραφέας) διατύπωσε την άποψη ότι η λογοτεχνία αποτελεί το καλύτερο πεδίο να αμβλυνθούν οι διαφορές, να τις κατανοήσουμε και να τις συναισθανθούμε. Να πάρουμε τη θέση του άλλου και να νιώσουμε τα αισθήματά του, ενώ η ποίηση είναι σε θέση να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει ο καθένας μας.

 Άσπρο - μαύρο: η εποχή των αντιθέσεων 

Έρωτας σε δύσκολους καιρούς

Ειδικός σύμβουλος: Γιάννης Πάσχος, Συγγραφέας
Συντονίζει: Μανώλης Πιμπλής, Δημοσιογράφος
Συμμετέχουν: Θωμάς Κοροβίνης, Συγγραφέας, Έλενα Μαρούτσου, Συγγραφέας, Κυριακή Μπεϊόγλου, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας και 35 μαθητές.

Η πρώτη ημέρα ολοκληρώθηκε με τη συζήτηση υπό τον τίτλο «Έρωτας σε δύσκολους καιρούς» με ειδικό σύμβουλο τον Γιάννη Πάσχο (Συγγραφέας) και συντονιστή τον Μανώλη Πιμπλή (Δημοσιογράφος). Οι μαθητές, χρησιμοποιώντας στίχους αγαπημένων Ελλήνων και ξένων ποιητών τόλμησαν να μιλήσουν για τη δημιουργική και ανατρεπτική δύναμη του έρωτα που μεταμορφώνει τον καθένα. Παράλληλα, όμως, αναφέρθηκαν και στη φθορά των σχέσεων και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν γενικότερα οι άνθρωποι την περίοδο της πανδημίας, κατά την οποία η επικοινωνία συνάντησε πολλά εμπόδια. Από την πλευρά του ο κ. Θωμάς Κοροβίνης (Συγγραφέας) δεν δίστασε να παρακινήσει τους νέους μαθητές να αποκτήσουν εμπειρίες και να ερωτευθούν, αναφέροντας ότι δεν πρέπει τίποτε να εμποδίζει τον καθένα και σε καμία εποχή να συναντηθεί με τον έρωτα, γιατί πολλοί άνθρωποι ερωτεύτηκαν κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες.

 Έρωτας σε δύσκολους καιρούς 

Και η ώρα πήγε 7… και έπεται συνέχεια αύριο…

Παρασκευή 8 Απριλίου

Ποίηση και επικαιρότητα: σκέψεις και συναισθήματα για την ποίηση της πανδημίας της Covid-19

Ειδικός Σύμβουλος: Δέσποινα Παπαστάθη, Δρ. Νέας Ελληνικής Φιλολογίας, Μέλος Ε.ΔΙ.Π., Τομέας ΜΝΕΦ, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Συντονίζει: Δέσποινα Παπαστάθη, Δρ. Νέας Ελληνικής Φιλολογίας, Μέλος Ε.ΔΙ.Π., Τομέας ΜΝΕΦ, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Συμμετέχουν: Γιώργος Βέης, Ποιητής Δήμητρα Κωτούλα, Ποιήτρια, Aρχαιολόγος Αριστέα Παπαλεξάνδρου, Ποιήτρια, Διδάκτωρ ΑΣΚΤ Θανάσης Χατζόπουλος, Ποιητής, Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλυτής και 17 μαθητές.

Η δεύτερη μέρα ξεκίνησε με τη συζήτηση με θέμα «Ποίηση και επικαιρότητα: σκέψεις και συναισθήματα για την ποίηση της πανδημίας της Covid-19» με ειδικό σύμβουλο και συντονίστρια την κ. Δέσποινα Παπαστάθη (Δρ. Νέας Ελληνικής Φιλολογίας, Μέλος Ε.ΔΙ.Π, Τομέας ΜΝΕΦ, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων). Οι μαθητές με οδηγό αγαπημένα τους ποιήματα μίλησαν για τα (συν)αισθήματα που βίωσαν τη συγκεκριμένη περίοδο, ενώ πολλές φορές αναζήτησαν διέξοδο και λύτρωση από τη μονοτονία της καραντίνας μέσα από τη γραφή ποιημάτων. Η κ. Δήμητρα Κωτούλα (Ποιήτρια, Αρχαιολόγος) ανέφερε ότι η δημιουργικότητα είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη φύση και βρίσκεται στην καθημερινότητα του κάθε ανθρώπου. Χωρίς την τέχνη η ζωή είναι αδιανόητη. Ο κ. Θανάσης Χατζόπουλος (Ποιητής, Παιδοψυχίατρος, Ψυχαναλυτής) δήλωσε ότι οι άνθρωποι που έχουν μία «προϋπηρεσία» στην τέχνη και περισσότερο στην ποίηση μπορούν να εξέλθουν πιο εύκολα από δύσκολες καταστάσεις, ακόμα και καταστάσεις που απαιτούν κάποιου είδους θεραπεία. Η ποίηση είναι ένας καλός προθάλαμος, λειτουργεί σαν ένας τρόπος φροντίδας.

 Ποίηση και επικαιρότητα:
σκέψεις και συναισθήματα
για την ποίηση της πανδημίας της Covid-19
 

Η μοναξιά πρωταγωνιστής σε λογοτεχνικά κείμενα

Ειδικός σύμβουλος: Κώστας Καραβίδας, Μέλος Ε.ΔΙ.Π. του Τμήματος Φιλολογίας Παν. Ιωαννίνων
Συντονίζει: Κώστας Καραβίδας, Μέλος Ε.ΔΙ.Π. του Τμήματος Φιλολογίας Παν. Ιωαννίνων
Συμμετέχουν: Μυρσίνη Γκανά, Ποιήτρια, Μεταφράστρια Λένα Καλλέργη, Ποιήτρια, Μεταφράστρια, Γιώργος Μητάς, Συγγραφέας και 26 μαθητές.

Στη συνέχεια, η συζήτηση με ειδικό σύμβουλο και συντονιστή τον κ. Κώστα Καραβίδα (Μέλος Ε.ΔΙ.Π. του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων) επικεντρώθηκε στη θεματική ενότητα: «Η μοναξιά πρωταγωνιστής σε λογοτεχνικά κείμενα». Αρχικά, οι μαθητές έκαναν λόγο για τη μοναξιά της εποχής μας που λόγω της πανδημίας που μαστίζει την υφήλιο υπήρξε μία έξωθεν επιβολή. Η μαθήτρια Χριστίνα - Άννα Τρίχα ανέφερε ότι όταν είναι κανείς μόνος του, μπορεί να αντιληφθεί τις πραγματικές του ανάγκες, τις πραγματικές του επιθυμίες και να αναζητήσει αυτά που πραγματικά τον ικανοποιούν. Ως προς τον ρόλο της μοναξιάς στον χώρο της λογοτεχνίας, ο κ. Γιώργος Μητάς (Συγγραφέας) ανέφερε ότι η μοναξιά μπορεί να αναδύεται πολλές φορές ως λογοτεχνικό μοτίβο στα μυθιστορήματα και τα διηγήματα, μπορεί όμως και να οδηγήσει αρκετούς ανθρώπους να ανακαλύψουν και κατ’ επέκταση να έρθουν σε επαφή με τη λογοτεχνία.

 Η μοναξιά
πρωταγωνιστής
σε λογοτεχνικά κείμενα
 

Σ’ ένα ευχάριστο «διάλειμμα» που ακολούθησε όλοι οι συμμετέχοντες της Μαθητικής Συνάντησης είχαν την ευκαιρία και τη χαρά να ακούσουν και να απολαύσουν αποσπάσματα από λογοτεχνικά κείμενα από τον ποιητή, ηθοποιό και σκηνοθέτη Θοδωρή Γκόνη αλλά και τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ακύλλα Καραζήση .

Λογοτεχνία και Ιστορία σε εποχές κρίσης

Ειδικός σύμβουλος: Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Ομότιμη Καθηγήτρια Φιλολογίας ΑΠΘ, Συγγραφέας
Συντονίζει: Μικέλα Χαρτουλάρη, Δημοσιογράφος
Συμμετέχουν: Χρήστος Αστερίου, Δρ. Φιλολογίας, Συγγραφέας Αλέξανδρος Μπαζούκης, Δρ. Φιλολογίας, Καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση, Συγγραφέας και 23 μαθητές.

Η επόμενη συνεδρίαση με ειδική σύμβολο την κ. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου (Ομότιμη Καθηγήτρια Φιλολογίας ΑΠΘ, Συγγραφέας) και συντονίστρια την κ. Μικέλα Χαρτουλάρη (Δημοσιογράφος) ασχολήθηκε με το ζήτημα «Λογοτεχνία και Ιστορία σε εποχές κρίσης». Αρχικά, η κ. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου τόνισε ότι υφίσταται μία ολόκληρη σχολή συγγραφέων που τεκμηριώνουν τα λογοτεχνικά τους κείμενα με ιστορικά ντοκουμέντα, όπως ο Βασίλης Βασιλικός στο βιβλίο του «Ζ». Στη συνέχεια, η μαθήτρια Ευγενία Κατέχη επισήμανε ότι για την ίδια αλλά και για πολλούς συμμαθητές της η λογοτεχνία αποδίδει πιο άμεσα τα ιστορικά γεγονότα και με έναν πιο ενδιαφέροντα τρόπο σε σχέση με τα σχολικά βιβλία της ιστορίας. Ο κ. Χρήστος Αστερίου (Δρ. Φιλολογίας, Συγγραφέας) από την πλευρά του αποφάνθηκε ότι η λογοτεχνία μπορεί να επιτρέπει μεν τα πάντα (ακόμη ίσως και την παραποίηση) αλλά όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος.

 Λογοτεχνία και Ιστορία σε εποχές κρίσης 

Οι πανδημίες στη λογοτεχνία

Ειδικός σύμβουλος: Μιχάλης Σπέγγος, Συγγραφέας
Συντονίζει: Μαρίνα Αγγελάκη, Δημοσιογράφος
Συμμετέχουν: Μαρία Καλλιμάνη, Ηθοποιός, Κίρκη Κεφαλέα, Καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστήμιου Αθηνών, Συγγραφέας και 14 μαθητές.

Η τελευταία συζήτηση της Μαθητικής Συνάντησης με ειδικό σύμβολο τον κ. Μιχάλη Σπέγγο (Συγγραφέας) και συντονίστρια την κ. Μαρίνα Αγγελάκη (Δημοσιογράφος) επικεντρώθηκε στο θέμα «Οι πανδημίες στη λογοτεχνία». Οι μαθητές, έχοντας διαβάσει σχετικά λογοτεχνικά κείμενα, όπως «Βαρδιάνος στα σπόρκα» του Παπαδιαμάντη, «Η πανούκλα» του Καμύ, «Περί τυφλότητος» του Σαραμάγκου, παρουσίασαν το συγκεκριμένο θέμα σε σύγκριση με τη σύγχρονη πραγματικότητα που βίωσαν και βιώνουν οι ίδιοι αλλά και γενικότερα η ανθρωπότητα. Η κ. Μαρία Καλλιμάνη (Ηθοποιός) αναρωτήθηκε αν θα θυμόμαστε στο μέλλον τη συγκεκριμένη πανδημία που ζούμε και ευχήθηκε να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, όπως η συγκεκριμένη, με μεγαλύτερη αλληλεγγύη, ενώ τόνισε πως και η συγκεκριμένη πανδημία, όπως και άλλες στο παρελθόν, θα αφήσει το αποτύπωμά της στη λογοτεχνία, εξάλλου το έχει κάνει ήδη. Τέλος, η κ. Κίρκη Κεφαλέα (Καθηγήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Συγγραφέας) διατύπωσε την άποψη ότι η ποιοτική τέχνη μπορεί να σώσει τον κόσμο.

 Οι πανδημίες στη λογοτεχνία 

Κάπου εδώ… δυστυχώς… η 2η Διεθνής Μαθητική Συνάντηση Λογοτεχνίας, «Η λογοτεχνία αλλιώς… σε καιρούς κρίσης» έφτασε στο τέλος της. Όλοι οι συμμετέχοντες, μαθητές, καθηγητές, λογοτέχνες και δημοσιογράφοι, ενθουσιασμένοι και ικανοποιημένοι από τις συζητήσεις που προηγήθηκαν, έδωσαν υπόσχεση για μία νέα συνάντηση και ανταλλαγή απόψεων γύρω από τη λογοτεχνία το 2023…

Πριν σας αφήσουμε... ας θυμηθούμε τα προηγούμενα Διεθνή Μαθητικά Συνέδρια Λογοτεχνίας 2012 - 2022