Κωνσταντίνος Στυλιανού ‘02: Χρυσές αναμνήσεις από το σχολείο
Στα Εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη μεγάλωσα με ασφάλεια και έγινα ο εαυτός μου
O απόφοιτος του 2002 των Εκπαιδευτηρίων Ε. Μαντουλίδη Κωνσταντίνος Στυλιανού, Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Leeds του Ηνωμένου Βασιλείου σήμερα, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε θυμάται το σχολείο του, τους καθηγητές του, αυτά που τον ενέπνευσαν, τον σημάδεψαν και τον καθόρισαν στη μετέπειτα ακαδημαϊκή και επαγγελματική του πορεία.
Δηλώνει γέννημα θρέμμα των Εκπαιδευτηρίων Ε. Μαντουλίδη, αφού πέρασε εκεί τα χρόνια της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του. Τελειώνοντας το Λύκειο πέρασε και ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές του στη Νομική του ΑΠΘ, όπου έκανε και το πρώτο του μεταπτυχιακό. Ως μαθητής όμως είχε τη σκέψη, «λόγω της ώθησης που του έδωσαν τα Εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη», όπως ο ίδιος λέει, να συνεχίσει τις σπουδές του στο εξωτερικό και ειδικότερα στην Αμερική. Ολοκλήρωσε ένα μεταπτυχιακό στο Harvard και συνέχισε το διδακτορικό του στο UPenn. Έμεινε έξι χρόνια στην Αμερική. Στη συνέχεια εργάστηκε για λίγο στη Βραζιλία και επέστρεψε στην Ευρώπη, για να διδάξει ως καθηγητής Νομικής σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου, το Leeds.
Τι θυμάται από τις πρώτες μέρες στα Εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη τη δεκαετία του 1990;
Αυτό που με στιγμάτισε, όταν ήμουν πολύ μικρός, στην Α΄ ή Β΄ Δημοτικού, ήταν ο Ζωολογικός Κήπος που υπήρχε στο Δημοτικό Σχολείο, ο οποίος - αν πληροφορήθηκα σωστά - δεν υπάρχει τα τελευταία χρόνια. Ήταν τελείως εξωτικό για ένα παιδί 6 - 7 χρονών να έχει ζωολογικό κήπο σε κάθε διάλειμμα. Θυμάμαι ότι τα ζώα που ήταν πιο κοντά στα κάγκελα ήταν κάτι μικρές μαϊμούδες. Απαγορευόταν φυσικά να τις ταΐσουμε, το οποίο δεν μας άρεζε, και κρυφά - μικρά παιδιά ήμασταν - τις πετούσαμε φαγητό και αυτές έρχονταν πολύ κοντά στα κάγκελα. Πήγαινα σε κάθε διάλειμμα. Για παιδιά που μεγαλώνουν στην πόλη ήταν πολύ μεγάλη εμπειρία η τόσο στενή επαφή με τα ζώα. Ήταν μία πολύ ωραία και σημαντική λεπτομέρεια.
Η σχέση του με τους δασκάλους
Με τους δασκάλους μου είχα πολύ καλή σχέση. Αφενός ήμουν εύκολο παιδί, ήμουν από τους καλούς – υποτίθεται - μαθητές, οπότε γενικά δεν τους δημιουργούσα πρόβλημα.
Αυτό που με ενθουσίαζε στο σχολείο, στα 12 χρόνια που πέρασα εκεί, ήταν η τεράστια ποικιλία των δασκάλων με τους οποίους συναναστράφηκα. Πέρασα από όλα τα στάδια, από τους πολύ αυστηρούς και παλαιάς σχολής δασκάλους μέχρι τους πιο χαλαρούς και φιλικούς. Από τους πολύ νεαρούς έως τους πολύ ηλικιωμένους. Ήταν ολόκληρη η γκάμα. Με κάποιους τα πήγαινα λίγο καλύτερα, με κάποιους άλλους λίγο χειρότερα, αλλά ήταν πολύ χρήσιμο που συναναστρεφόμουν με πολύ διαφορετικά άτομα, προσπαθώντας φυσικά να έχω με όλους μία καλή επαφή. Η εκπαιδευτική επαφή με τους δασκάλους ήταν πολύ ικανοποιητική και ενδιαφέρουσα.
Το σχολείο ενίσχυσε τα ταλέντα μου
Είχαμε πολλά Clubs και πολλές δραστηριότητες στο σχολείο, οπότε υπήρχαν πολλές ευκαιρίες να αναπτύξει κανείς όποιες δεξιότητες ανακάλυπτε σιγά - σιγά ό,τι είχε. Είχα ασχοληθεί πάρα πολύ με το πινγκ πονγκ. Είχαμε έναν εξαιρετικό και πολύ διακεκριμένο αθλητή και με είχε βοηθήσει πολύ. Επίσης με τις ξένες γλώσσες.
Αυτό για το οποίο μετανιώνω είναι ότι, ενώ υπήρχε προσφορά να ασχοληθούμε λίγο περισσότερο με την τέχνη, δεν το εκμεταλλεύτηκα τότε. Είχαμε καταξιωμένους καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες, αλλά τότε δεν έδινα πολλή σημασία, κάτι για το οποίο μετανιώνω τώρα. Πάντα υπάρχει χρόνος φυσικά για όλα αυτά. Αλλά θα ήταν χρήσιμο να το είχα εκμεταλλευτεί λίγο περισσότερο τότε.
Σχολική ζωή
Η γενική αίσθηση της σχολικής ζωής είναι ευχάριστη. Τα Εκπαιδευτήρια Ε. Μαντουλίδη είναι ένα πειθαρχημένο σχολείο και δεν μπορούσε φυσικά να ζήσει κάποιος έκτροπα, που ήταν και σύνηθες σε άλλα σχολεία και κατέστρεφαν τη σχολική εμπειρία. Σε μας υπήρχε πολύς χώρος, για να αναπτυχθεί κανείς, να γνωρίσει τα άτομα που θέλει, να κάνει τις δραστηριότητες που θέλει κ.λπ. Αυτό μας επέτρεπε να είμαστε οι εαυτοί μας. Και αυτό βοήθησε στο καλό κλίμα και στην καλή εμπειρία. Με θυμάμαι αγχώδη μαθητή που σημαίνει ότι στο σχολείο θα μπορούσα να είχα απολαύσει κάποια περισσότερα πράγματα, συνεχίζω βέβαια να πιστεύω ότι ποτέ δεν είναι αργά. Γενικά ήταν ένας χώρος ασφαλής, πειθαρχημένος, πολυπολιτισμικός - είχαμε πολύ διαφορετικά άτομα στο σχολείο. Ήταν ένα πολύ καλό περιβάλλον να μεγαλώσει κανείς με ασφάλεια και να γίνει ο εαυτός του.
Πανελλαδικές, σταθμός στη ζωή του κάθε μαθητή
Η εισαγωγή μου στο πανεπιστήμιο δεν ήταν ιδιαίτερα επώδυνη και επίπονη. Ήταν φυσιολογικά επώδυνη και επίπονη. Όλοι οι μαθητές άλλωστε στο Λύκειο κινούνται στον αστερισμό των πανελλαδικών εξετάσεων, ανεξαρτήτως από το τι θέλουν να κάνουν στην πορεία. Ήταν ένα δύσκολος δρόμος υπό αυτήν την έννοια αλλά όχι πιο δύσκολος από όσο θα έπρεπε. Το σχολείο προσέφερε αρκετή υποστήριξη, όχι ότι γλιτώσαμε τα ιδιαίτερα και τα φροντιστήρια, κάτω από τη γενικότερη πίεση που τα θεωρεί απαραίτητα τα κάναμε κι εμείς. Όμως είχαμε καθηγητές που ασχολούνταν ιδιαιτέρως μαζί μας, μπορούσαμε να παίρνουμε έξτρα ώρες για φροντιστηριακά μαθήματα. Επίσης εμένα με είχαν βοηθήσει πολύ τα βοηθήματα που μας πρόσφερε το σχολείο. Πολλοί καθηγητές είχαν ετοιμάσει τα δικά τους βοηθήματα με έξτρα ασκήσεις. Θυμάμαι, ήμουν θεωρητική κατεύθυνση και τα βοηθήματα των Αρχαίων Ελληνικών ήταν καταπληκτικά. Το επίπεδο αρχαίων που κάναμε στο σχολείο ήταν απίστευτο και το λέω έχοντας κάνει και ιδιαίτερα. Οπότε γενικά το επίπεδο προετοιμασίας ήταν πολύ υψηλό, αλλά δεν νομίζω ότι κανένα σχολείο δεν μπορεί να κάνει κάτι, για να κάνει τη διαδικασία των πανελλαδικών ευχάριστη.
Τα εφόδια που πήρα από το σχολείο
Το σχολείο κατά κύριο λόγο μου πρόσφερε τρία πράγματα που με καθόρισαν:
Τα άτομα που γνώρισα. Υπήρχαν τόσο διαφορετικά άτομα στο σχολείο και οι περισσότεροι ήταν πάρα πολύ καλά παιδιά. Το ένα πράγμα που εκτίμησα ήταν ότι έκανα καλές φιλίες τις οποίες διατηρώ και σήμερα.
Το δεύτερο πράγμα ήταν ότι μας προέτρεπε το σχολείο να ενημερωθούμε για την επικαιρότητα και να έχουμε επαφή με τον κόσμο. Όταν ήμασταν στο Δημοτικό, είχε έρθει στο σχολείο να μας μιλήσει ο Νίκος Γκάλης, στα μέσα της δεκαετίας του ’90 που ήταν ακόμα στη μεγάλη του λάμψη. Στην παρέα μου, στη γειτονιά, όταν τους είπα ότι στο σχολείο μου ήρθε ο Γκάλης και μας μίλησε, κανείς δεν με πίστεψε. Τους φαινόταν τελείως ασύλληπτο να καταφέρει ένα σχολείο να φέρει τον Γκάλη να μιλήσει στα παιδιά. Και αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση, αργότερα, όταν το σκεφτόμουν, ήταν η δική μου απορία για ποιον λόγο δεν το πίστευαν τα παιδιά. Ήταν τόσο συνηθισμένο για το σχολείο μας να φέρνει άτομα τέτοιου βεληνεκούς και να μας μιλούν, και δεν ήταν μόνο αθλητές, ήταν επιστήμονες, καλλιτέχνες κ.λπ, που μου φαίνονταν τόσο καθημερινά όλα αυτά και τόσο αυτονόητα, αλλά δεν ήταν. Δεν ήταν καθόλου. Και το συνειδητοποίησα αργότερα, όταν σκεφτόμουν τις αντιδράσεις των φίλων μου εκτός σχολείου. Αυτά τα ερεθίσματα ήταν που γενικά μ’ έκαναν φιλοπερίεργο και άφηναν στα παιδιά κάποιες πιο γενικές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις σχετικά με το τι συμβαίνει γύρω τους.
Και το τρίτο πράγμα που άφησε το σχολείο, το οποίο συνεχίζει ακόμα και τώρα, είναι η εξωστρέφειά του, η επαφή με το εξωτερικό και δεν εννοώ μόνο για τις σπουδές. Εννοώ τις επισκέψεις στο εξωτερικό, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τα προγράμματα ανταλλαγής. Αυτά υπήρχαν κάθε χρονιά. Και προσπαθούσα να ταξιδεύω κάθε χρονιά σε κάποια από αυτές τις δραστηριότητες. Ήταν υπέροχες εμπειρίες. Ξαναλέω. Αυτά τα θεωρούσα τότε δεδομένα. Αλλά κοιτώντας πίσω δεν είναι. Δεν τα προσφέρουν και πανεπιστήμια στο εξωτερικό ακόμα και σήμερα.
Το χρήσιμο υπόβαθρο που μου πρόσφερε το σχολείο για τις σπουδές στο εξωτερικό
Η Εκπαιδευτική - σπουδαστική εμπειρία στο εξωτερικό, στην Αμερική, τα έξι χρόνια που πέρασα ήταν νομίζω αποτέλεσμα του σχολείου. Το σχολείο τότε είχε ξεκινήσει μία πολύ μεγάλη προσπάθεια, η οποία συνεχίζεται και σήμερα να προσφέρει δωρεάν μαθήματα στους μαθητές για προετοιμασία για πανεπιστήμια του εξωτερικού, τα οποία δεν είχα εκμεταλλευτεί τότε, γιατί ήθελα να σπουδάσω στην Ελλάδα πρώτα και δεν το μετανιώνω. Είχα ξεκινήσει να τα παρακολουθώ, αλλά τα εγκατέλειψα. Αλλά αυτό που μου έμεινε ήταν ότι ήθελα να πάω στην Αμερική. Θυμάμαι ότι στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου στην Ελλάδα στο ΑΠΘ ήμουν πανευτυχής που ήμουν σε ελληνικό πανεπιστήμιο, αλλά ήξερα ήδη ότι θέλω να πάω στο εξωτερικό. Και ενώ στα πρώτα χρόνια του Γυμνασίου ήμουν περισσότερο γερμανοτραφής και σκόπευα να πάω στη Γερμανία για σπουδές και λόγω κατεύθυνσης Νομικής, που το ελληνικό νομικό σύστημα είναι περισσότερο επηρεασμένο από τη γερμανική σχολή, νομίζω ότι μετά την επιμονή του σχολείου να στέλνει άτομα σε πολύ καλά πανεπιστήμια των ΗΠΑ με υποτροφίες, αυτό ήταν που μ’ έκανε να αρχίσω να εξερευνών σιγά - σιγά το σενάριο του να πάω στην Αμερική για σπουδές. Το οποίο τελικά έγινε. Πήγα για μεταπτυχιακό στο Harvard, μόλις τελείωσα με το μεταπτυχιακό στο ΑΠΘ και συνέχισα στο UPenn για το διδακτορικό μου. Την εμπειρία της Αμερικής την έζησα λόγω της ώθησης του σχολείου. Περιττό βέβαια να πω ότι και στα δύο πανεπιστήμια που πέρασα είχα πάντα άτομα που τα ήξερα από το Γυμνάσιο και το Λύκειο του Μαντουλίδη. Οπότε και στην Αμερική υπάρχει όχι μόνο Ελληνική Κοινότητα αλλά μία Κοινότητα Μαντουλίδη.
Πρόθυμος να στηρίξω το έργο του σχολείου μου
Διατηρώ επαφή με το σχολείο μου. Υπάρχει ο Σύλλογος Αποφοίτων βεβαίως του οποίου τις εκδηλώσεις παρακολουθώ όσο μπορώ ζώντας στο εξωτερικό. Έχω επισκεφτεί το σχολείο αρκετές φορές από τότε που αποφοίτησα. Ένα πράγμα που κάνω με πολύ μεγάλη χαρά είναι να συμμετέχω με διαλέξεις μέσα από την πλατφόρμα 100 MENTORS. Έχω αποδεχτεί κάποιες προσκλήσεις του σχολείου και έχω μιλήσει με μαθητές και του Γυμνασίου και του Λυκείου και θα συνεχίσω να το κάνω, γιατί μου αρέσει πολύ. Και θα ήθελα να παραμείνω σε επαφή με άτομα τα οποία σκέφτονται την πορεία τους στο εξωτερικό. Και θα ήθελα κάποια στιγμή να τα καταφέρω να επισκεφτώ το σχολείο και να συμμετάσχω σε κάποιο συνέδριο ή ημερίδα που να αφορά το αντικείμενό μου. Μου έχει δώσει πολλά και είμαι διατεθειμένος να τα ανταποδώσω.
Ευάγγελος Μαντουλίδης. Τι θυμάμαι.
Για τον κ. Μαντουλίδη, όπως όλοι τον λέγαμε και όλοι τον ξέραμε, έχω να πω το εξής. Τον φοβόμουν. Τον φοβόμουν και τα 12 χρόνια που ήμουν στο σχολείο. Και νομίζω ότι και μετά που αποφοίτησα από το σχολείο, αν τον έβλεπα έξω, πάλι θα τον φοβόμουν. Ήταν ένας άνθρωπος πολύ αυστηρός με μας, εξαιρετικός με τους γονείς, το οποίο έχει σημασία. Μας έβλεπε σαν δικά του παιδιά και άρα ήταν ένας αυστηρός γονέας και τους γονείς τούς έβλεπε ως συνεργάτες στην εκπαίδευσή μας. Με τα παιδιά όμως ήταν αυστηρός, κυκλοφορούσε πολύ στους χώρους του σχολείου, ήταν πάντα εκεί, απόμακρος. Θυμάμαι ότι στη Δ΄ Δημοτικού έμπαινε στις τάξεις και παρακολουθούσε πώς γίνονται τα μαθήματα. Καθόταν στο τελευταίο θρανίο, πίσω. Μας είχε προετοιμάσει η δασκάλα μας ότι θα έρθει ο κ. Μαντουλίδης σε ένα μάθημα και θα έπρεπε να βγάλουμε τον καλύτερό μας εαυτό. Εγώ σήκωσα το χέρι, πήρα τον λόγο. Η δασκάλα μου μετά μου λέει «γιατί τρέμει η φωνή σου;».
Και προφανώς έτρεμε η φωνή μου, γιατί δύο θρανία πιο πίσω καθόταν ο κ. Μαντουλίδης. Και δεν είμαι σίγουρος. Δεν το εκλογίκευσα ποτέ, γιατί τον φοβόμουν τόσο πολύ. Ήταν μία φιγούρα που είχε μεγάλη επιρροή επάνω μου. Πέρασα πολλά χρόνια στο σχολείο. Τον θυμάμαι πάρα πολύ καλά. Τον έβλεπα σχεδόν κάθε μέρα. Ερχόταν στην πρωινή προσευχή. Βασικά δεν είναι καν θέμα γνώμης. Ο άνθρωπος ξεκίνησε από ένα φροντιστήριο και έκανε μέσα σε 20 χρόνια πρακτικά ένα από τα καλύτερα, πλήρη σχολεία όλης της Ελλάδας. Είναι μεγάλη επιτυχία. Οπότε πλέον έχοντας ενηλικιωθεί εγώ ο ίδιος και έχοντας απομακρυνθεί από τον εαυτό μου ως παιδί, νομίζω ότι τον θαυμάζω γι’ αυτό που έκανε. Θα εκτιμούσα πολύ την ευκαιρία να μπορούσα να του μιλήσω, τώρα, έχοντας περάσει σχεδόν μία εικοσαετία από τότε που αποφοίτησα. Ήμουν στον δικηγορικό σύλλογο Θεσσαλονίκης, όταν έμαθα ότι απεβίωσε το 2007 και ήταν σοκ για μένα. Δεν είχαν περάσει πολλά χρόνια από τότε που είχαμε αποφοιτήσει και ήταν πολύ φρέσκιες όλες οι αναμνήσεις του σχολείου. Οπότε ελπίζω τα παιδιά του σήμερα να εκτιμούν καλά την κληρονομιά του και χαίρομαι που το σχολείο συνεχίζει και τιμά τη μνήμη του.
